Nghị Định Phối Hợp Giữa Bộ Công An Và Bộ Quốc Phòng

(ANTV) - Chiều 15/8, tại Hà Nội, Tổng bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đã tới dự buổi gặp mặt kỷ niệm 79 năm Ngày truyền thống lực lượng CAND (19/8/1945 - 19/8/2024) do Bộ Công an và Bộ Quốc phòng tổ chức. Cùng dự buổi gặp mặt có Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn; Thường trực Ban Bí thư Lương Cường. Về phía Bộ Quốc Phòng và Bộ Công an có Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Thượng tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ trưởng Bộ Công an. Dự buổi gặp có các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, lãnh đạo Bộ Công an và Bộ Quốc Phòng.

Quân đội, công an trong hệ thống đảng, nhà nước

Xét hệ thống Đảng Cộng sản Việt Nam, Bộ Chính trị là cơ quan quyền lực nhất. Trong Bộ Chính trị thì gồm Tứ Trụ là những lãnh đạo đứng đầu, được xếp hạng về quyền lực từ trên xuống là tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng và chủ tịch Quốc hội và các chức danh này thường do những cá nhân khác nhau nắm giữ.

Bộ Chính trị hiện tại có 15 ủy viên. Trong đó, sáu người có nền tảng từ Bộ Công an và bốn người từ quân đội.

Những người có xuất thân từ Bộ Công an gồm: Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm; Thủ tướng Phạm Minh Chính; Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình; Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc, Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Văn Nên và Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang.

Ba người từ Bộ Quốc phòng gồm: Thường trực Ban Bí thư Lương Cường, Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa và Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - Nguyễn Xuân Thắng.

Như vậy, có thể thấy những người xuất thân từ công an hiện đang nắm các vị trí quan trọng (hai người chiếm ba vị trí trong Tứ Trụ) và số lượng áp đảo hơn những người từ quân đội.

Giáo sư Thayer nhận định với BBC rằng, tuy Bộ Chính trị có nhiều ủy viên mà nền tảng của họ từ Bộ Công an nhưng không nói lên được liệu rằng những người này một lòng đoàn kết, bắt tay nhau dưới sự chỉ đạo của ông Tô Lâm hay không.

Thay vào đó, ông Thayer gợi ý rằng Bộ Chính trị gồm các đại diện từ một số phái gồm: nhóm Hưng Yên, nhóm Nghệ An, nhóm Hà Tĩnh, nhóm miền Nam, quân đội và công an.

Với mô hình tập thể lãnh đạo nên trong nhiều vấn đề, bao gồm nhân sự, việc ban hành các nghị quyết, quy định thì cần phải có sự thông qua của Ban Chấp hành Trung ương Đảng với 180 ủy viên (chưa tính 20 ủy viên dự khuyết). Điều này cho thấy Ban Chấp hành Trung ương là cơ quan cực kỳ quyền lực của Đảng.

Xét Trung ương Đảng các khóa gần đây 11, 12 và 13, ủy viên đại diện của Bộ Quốc phòng luôn đứng đầu, theo sau là Bộ Công an. Ví dụ, khóa 13, Trung ương Đảng có tới 23 ủy viên từ Bộ Quốc phòng, còn Bộ Công an có sáu người.

Lưu ý, con số này là tính những người đang phục vụ trong ngành quân đội và ngành công an vào thời điểm được bầu vào Trung ương Đảng. Nếu tính luôn cả những người có nền tảng từ Bộ Quốc phòng, Bộ Công an nhưng thời điểm được bầu vào Trung ương Đảng họ đã chuyển ngành làm nhiệm vụ khác thì thống kê sẽ có sự thay đổi.

Theo cách đếm của BBC, không tính nghĩa vụ quân sự mà chỉ tính những người phục vụ trong Bộ Quốc phòng trên ba năm thì Ban Chấp hành Trung ương Đảng có tới 32 người từ quân đội. Con số này đối với phía công an là 15 người.

Ví dụ, năm 2021, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng được bầu vào Trung ương Đảng khóa 13. Ông Hùng từng mang hàm Thiếu tướng Quân đội Nhân dân và từng tham gia Quân ủy Trung ương.

Tương tự, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế Nguyễn Quốc Đoàn được bầu là ủy viên Trung ương Đảng khóa 13 vào năm 2021. Ông từng mang hàm đại tá và giữ chức giám đốc Công an tỉnh Thừa Thiên Huế.

Bộ Quốc phòng và Bộ Công an mỗi bộ đều có sáu thứ trưởng.

Sáu thứ trưởng Bộ Quốc phòng gồm Nguyễn Tân Cương, Võ Minh Lương, Hoàng Xuân Chiến, Lê Huy Vịnh, Vũ Hải Sản và Phạm Hoài Nam đều nằm trong Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 13.

Trong khi đó, Bộ Công an chỉ có năm thứ trưởng là Trần Quốc Tỏ, Lương Tam Quang, Nguyễn Duy Ngọc, Lê Quốc Hùng và Lê Tấn Tới được bầu vào Trung ương Đảng khóa 13. Về sau, các ông Lương Tam Quang, Nguyễn Duy Ngọc và Lê Tấn Tới đã nhận nhiệm vụ khác nên bốn thứ trưởng Bộ Công an được bầu mới gồm các ông Lê Văn Tuyến, Nguyễn Văn Long, Phạm Thế Tùng và Nguyễn Ngọc Lâm đều không nằm trong Trung ương Đảng khóa 13.

Xét Quốc hội khóa 15, có tới 50/499 đại biểu Quốc hội (chiếm hơn 10%) có xuất thân, nền tảng từ Bộ Quốc phòng còn phía công an là 31 đại biểu (chiếm 6,2%).

Một nhà quan sát chính trị Việt Nam giấu tên từng nhận định với BBC rằng, trong cấu trúc quyền lực hành pháp Việt Nam, từ năm 1945 đến nay, Bộ Quốc phòng là bộ quan trọng nhất, rồi đến Bộ Công an, sau đó mới đến Bộ Ngoại giao... Đây cũng là ba bộ được phép có tới sáu thứ trưởng trong khi các bộ còn lại thì không quá năm thứ trưởng, theo quy định trong Luật Tổ chức Chính phủ.

Giáo sư Carl Thayer nhận định với BBC rằng cả quân đội và công an đều có cơ cấu tổ chức trải dài từ trung ương đến cấp địa phương – 58 tỉnh và 5 thành phố trực thuộc trung ương.

Ngoài ra, quân đội có một cơ cấu ở cấp khu vực (quân khu), điều này cho phép quân đội gia tăng sức ảnh hưởng của mình trên nhiều tỉnh. Quân đội và công an đều có hệ thống điều tra, tình báo, riêng quân đội còn có tòa án và viện kiểm sát riêng, độc lập và nằm ngoài quyền kiểm soát của Bộ Công an.

Giáo sư Thayer nói, cả quân đội và công an có những trách nhiệm, chức năng chồng chéo trong xã hội, vì thế đôi khi tạo ra mâu thuẫn và đụng độ dẫn đến sự cạnh tranh để tranh giành nguồn ngân sách.

Giáo sư Zachary Abuza từ Đại học National War College (Mỹ) cũng nhận định với BBC rằng sự kèn cựa giữa hai lực lượng vũ trang một phần là do các bộ thường cạnh tranh nhau về quyền lực và tài nguyên. Đó là bản chất của sự cạnh tranh quan liêu.

Nghị quyết về Dự toán ngân sách 2024 được Quốc Hội thông qua vào ngày 10/11/2023 và được công khai trên cổng thông tin Quốc hội vào đầu tháng 12/2023. Theo đó, bộ được phân bổ nhiều tiền nhất là Quốc phòng, với hơn 207.000 tỷ đồng, theo sau là Bộ Công an với hơn 113.000 tỷ đồng từ ngân sách.

Theo Giáo sư Abuza, Quân đội Nhân dân vẫn rất hùng mạnh, chiếm tỷ lệ lớn trong Ban Chấp hành Trung ương và những người quan ngại về sự thâu tóm quyền lực nhanh chóng của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm thường xem quân đội là lực lượng kiểm soát, cân bằng về mặt thể chế để kìm hãm vị đại tướng.

"Bộ Công an xem mình là người bảo vệ của chế độ. Quân đội thì nhấn mạnh lịch sử chiến đấu và giành độc lập. Có một số sự chồng chéo trong công việc của các cơ quan này.

"Điều nổi bật là mối quan hệ cộng sinh giữa quân đội và đảng. Đây là cánh vũ trang của Đảng Cộng sản Việt Nam, và được kiểm soát thông qua Tổng cục Chính trị và hệ thống chính ủy. Quân đội Nhân dân Việt Nam là nguồn tuyển dụng lớn nhất cho đảng. Đây là một thành trì về mặt tư tưởng.

"Chúng ta đã thấy những người đứng đầu Tổng cục Chính trị chuyển sang các vị trí dân sự quan trọng trong bộ máy đảng. Gần đây có cả Đại tướng Lương Cường, Thường trực ban Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam và Trung tướng Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương. Đảng cần quân đội hơn là quân đội cần đảng," Giáo sư Abuza nói.

Máy của bạn không hỗ trợ nghe xem

Theo Giáo sư Thayer, nhìn từ góc độ thể chế thuần túy, cả quân đội lẫn công an đều không thể thống trị, lấn lướt và vì thế, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm phải tính đến lợi ích của họ để tạo nên sự đồng thuận. Ông là tổng bí thư đầu tiên có xuất thân từ công an và việc cân bằng, tìm kiếm sự ủng hộ giữa các phe phái sẽ là bài toán cho ông Tô Lâm.

Theo Điều lệ Đảng, tổng bí thư là bí thư Quân ủy Trung ương nên chức vụ này do ông Tô Lâm nắm giữ, không cần phải bầu hay bổ nhiệm. Đồng thời, với chức danh chủ tịch nước, ông Tô Lâm là người thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân, giữ chức chủ tịch Hội đồng quốc phòng và an ninh. Trong bối cảnh ông Tô Lâm được cho là vẫn có sức ảnh hưởng lớn đến Bộ Công an, việc kiêm nhiệm sẽ khiến ông trở thành người quyền lực nhất, vừa nắm quân ủy, vừa nắm đảng ủy công an.

Ngày 3/8, ông Tô Lâm chính thức được bầu giữ chức tổng bí thư, nhưng Cổng thông tin Điện tử của Bộ Quốc phòng mãi đến ngày 26/8 mới cập nhật hình ảnh ông Tô Lâm làm bí thư Quân ủy, thay cho cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Ngày 26/8 cũng là thời điểm Tổng thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường thông báo Quốc hội sẽ bầu chức danh chủ tịch nước tại kỳ họp Quốc hội tháng 10/2024.

Một số ý kiến cho rằng, Cổng thông tin Điện tử Bộ Quốc phòng thay hình ông Tô Lâm ngay sau khi có tin bầu chủ tịch nước vào tháng 10 có thể là việc thương lượng giữa các bên đã ngã ngũ, ông Tô Lâm sẽ không kiêm nhiệm và người của quân đội sẽ có một chân trong Tứ Trụ. Hoặc có thể điều này đơn giản là vì ngày 28/8, ông Tô Lâm có buổi làm việc với Ban Thường vụ Quân ủy Trung ương với tư cách là bí thư Quân ủy Trung ương nên trang tin này cần cập nhật.

Về cách nhìn nhận của công chúng, quân đội dường như có hình tượng tốt đẹp trong lòng nhân dân hơn là công an, người ta thường gọi thân tình "chú bộ đội". Bởi lẽ, Quân đội Nhân dân Việt Nam là một tổ chức được tôn kính với lịch sử lẫy lừng trong việc giúp giành lại độc lập cho Việt Nam.

Theo Giáo sư Abuza, bên cạnh vai trò lãnh đạo cách mạng, quân đội còn có hệ thống nghĩa vụ quân sự, lực lượng dân quân tự vệ năm triệu người và chương trình học quân sự bắt buộc mà sinh viên phải tham gia, khiến mọi người ở Việt Nam đều có mối liên hệ trực tiếp về mặt nào đó với quân đội.

Ngược lại, theo ông Abuza, đa phần người dân không có thiện cảm với công an vì Bộ Công an là một cơ quan quan liêu khổng lồ với quyền lực bao trùm. Bộ Công an bao gồm mọi thứ từ cảnh sát điều tra tội phạm tài chính đến cảnh sát giao thông đáng sợ, cảnh sát phụ trách cư trú, cứu hỏa, tình báo và phản gián.

"Trong khi đó, Quân đội là tổ chức chính trị được tin cậy nhất tại Việt Nam, dù rằng đây là quân đội của đảng, có nghĩa vụ pháp lý bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa."

Giáo sư Abuza kết luận rằng, việc Bộ Công an và Bộ Quốc phòng chiếm phần đông trong các cơ quan chủ chốt của Đảng bao gồm Bộ Chính trị, Trung ương Đảng cho thấy sự bất an của chế độ về vấn đề an ninh nội địa và mối đe dọa của cách mạng màu và diễn biến hòa bình.

Thời gian gần đây, rầm rộ sự việc Trường Đại học Fulbright Việt Nam, chương trình Sáng kiến Thủ lĩnh trẻ Đông Nam Á (YSEALI) và nhiều nghệ sĩ từng biểu diễn tại nơi cờ vàng ba sọc ở nước ngoài bị cáo buộc là thực hiện "cách mạng màu" và có biểu hiện "diễn biến hòa bình".

Đỉnh điểm là ngày 21/8, kênh truyền hình Quốc phòng Việt Nam đã có phóng sự video về Đại học Fulbright với nhan đề Không để cách mạng màu đổi màu giáo dục và lấy "lễ tốt nghiệp không có quốc kỳ Việt Nam" là một trong những biểu hiện của "cách mạng màu". Tuy nhiên, vào ngày 23/8, video này sau đó đã bị gỡ khỏi kênh Quốc phòng Việt Nam.

Trên website chính thức, kênh truyền hình Quốc phòng Việt Nam tự giới thiệu là "cơ quan ngôn luận của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, tiếng nói của lực lượng vũ trang và nhân dân Việt Nam". Do đó, có thể hiểu rằng nội dung mà kênh này phát phản ánh quan điểm của quân đội, của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Sự việc chỉ lắng xuống khi Bộ Ngoại giao lên tiếng khẳng định Việt Nam hoan nghênh các hoạt động của Trường Đại học Fulbright Việt Nam.

Giáo sư Alex-Thái Võ từ Trung tâm Việt Nam, Đại học Texas Tech (Mỹ) nói với BBC News Tiếng Việt ngày 2/9 rằng phản ứng khác nhau giữa Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Bộ Ngoại giao về trường Đại học Fulbright cho thấy rằng Đảng Cộng sản Việt Nam không phải là một khối chính trị đơn nhất, mà là thực thể của nhiều phe nhóm quyền lực và lợi ích khác nhau.

(Bqp.vn) - Tiếp nối chuỗi hoạt động trong khuôn khổ Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới Việt Nam - Lào lần thứ hai, chiều 22/10, tại Sơn La, Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam và Đại tướng Chansamone Chanyalath, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Lào đã đồng chủ trì Hội đàm, ký kết văn kiện hợp tác giữa Bộ Quốc phòng nước Cộng hòa XHCN Việt Nam và Bộ Quốc phòng nước Cộng hòa DCND Lào.

Tại hội đàm, hai bên đã tổng kết, đánh giá kết quả 05 năm hợp tác triển khai Nghị định thư giai đoạn 2020 - 2024 và đề ra mục tiêu, phương hướng hợp tác trong thời gian tới.

Đại tướng Phan Văn Giang phát biểu tại hội đàm.

Phát biểu tại hội đàm, Đại tướng Phan Văn Giang nhấn mạnh, năm 2024 hai bên chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng trong quan hệ hợp tác giữa hai nước, hai Quân đội, tiêu biểu như: Cuộc gặp cấp cao giữa Bộ Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam và Bộ Chính trị Trung ương Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, các chuyến thăm lẫn nhau của lãnh đạo cấp cao hai nước; các hoạt động chào mừng kỷ niệm 75 năm Thành lập Quân đội nhân dân Lào, 70 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ và sắp tới kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam.

Đại tướng Phan Văn Giang khẳng định, qua 05 năm triển khai Nghị định thư về hợp tác quốc phòng giai đoạn 2020 - 2024, hai nên đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, thực chất, nhiều lĩnh vực vượt chỉ tiêu đề ra. Nổi bật là, quan hệ đoàn kết, gắn bó giữa Quân đội hai nước ngày càng được củng cố vững chắc hơn. Lãnh đạo Bộ Quốc phòng, các cơ quan, đơn vị hai bên thường xuyên gặp gỡ, tiếp xúc; hai bên đã phối hợp tuyên truyền sâu rộng về tinh thần đoàn kết, tương trợ giữa hai nước, hai dân tộc, đã có hơn 30 hoạt động kỷ niệm “Năm đoàn kết hữu nghị Việt Nam - Lào 2022”; phổ biến các tác phẩm văn học, nghệ thuật và bảo tồn, nâng cấp các công trình, di tích về quan hệ hai nước có giá trị. Trên diễn đàn đa phương, Quân đội hai nước luôn thể hiện tinh thần đoàn kết, ủng hộ lẫn nhau, đóng góp tích cực vào nỗ lực xây dựng cộng đồng ASEAN.

Đại tướng Phan Văn Giang trao bức tranh lưu niệm tặng Đại tướng Đại tướng Chansamone Chanyalath

Các hình thức, cơ chế hợp tác ngày càng phong phú, lan tỏa sâu rộng hơn, như: Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới, Đối thoại Chính sách quốc phòng cấp Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, cơ chế hợp tác thường niên giữa các cơ quan, đơn vị hai nước; an ninh, trật tự khu vực biên giới hai nước ngày càng được củng cố vững chắc hơn. Bộ đội Biên phòng, lực lượng quản lý, bảo vệ biên giới và các Quân khu giáp biên hai bên đã phối hợp duy trì sự ổn định của đường biên giới, mốc giới; tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành nghiêm các văn kiện pháp lý đã được ký kết; duy trì hiệu quả hoạt động kết nghĩa cặp Đồn, Đại đội Bộ đội Biên phòng, cụm dân cư; góp phần quan trọng vào ổn định đời sống nhân dân địa phương, củng cố cơ sở an ninh, chính trị, hiện thực hóa tầm nhìn chung của lãnh đạo cấp cao về tuyến biên giới Việt Nam - Lào hòa bình, ổn định và phát triển bền vững. Hợp tác đào tạo nguồn nhân lực ngày càng được coi trọng hơn; hợp tác công nghiệp quốc phòng, kinh tế quốc phòng ngày càng có trọng tâm, trọng điểm và hiệu quả hơn...

Đại tướng Chansamone Chanyalath phát biểu tại hội đàm.

Tại hội đàm, Đại tướng Chansamone Chanyalath cám ơn Đại tướng Phan Văn Giang và Bộ Quốc phòng Việt Nam đã đón tiếp đoàn trọng thị, thân tình, đồng thời đánh giá cao công tác chuẩn bị giao lưu. Đại tướng Chansamone Chanyalath nhấn mạnh, Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới Việt Nam - Lào lần này tiếp tục khẳng định là mô hình hợp tác hiệu quả, đặc sắc giữa hai nước, đồng thời là hoạt động mang ý nghĩa chính trị sâu sắc, thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước, Quân đội, các địa phương và nhất là nhân dân và lực lượng bảo vệ biên giới của hai nước Việt Nam - Lào trong việc tăng cường tình đoàn kết hữu nghị, thúc đẩy hợp tác thực chất, cùng nhau xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, vì sự phồn vinh của mỗi nước, đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và thế giới.

Đại tướng Phan Văn Giang và Đại tướng Đại tướng Chansamone Chanyalath tại hội đàm.

Thời gian tới, hai Bộ trưởng thống nhất tập trung vào một số nội dung hợp tác trọng tâm sau: Tăng cường hợp tác công tác Đảng, công tác chính trị, trong đó tập trung tuyên truyền, giáo dục hiệu quả về lịch sử, ý nghĩa, tầm quan trọng của mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, nhất là các sự kiện lớn của hai đất nước, hai Quân đội. Duy trì hiệu quả các cơ chế hợp tác hiện có, như trao đổi đoàn cấp cao thường niên, Đối thoại Chính sách quốc phòng cấp Thứ trưởng Bộ Quốc phòng và hợp tác thường xuyên giữa các cơ quan, đơn vị hai bên. Tăng cường hợp tác hiệu quả công tác quân sự, quốc phòng, nhất là ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống; hợp tác quản lý, bảo vệ đường biên, mốc giới; hợp tác đào tạo nguồn nhân lực. Nâng cao hiệu quả công tác hỗ trợ lẫn nhau, trong đó, Chính phủ và Bộ Quốc phòng Lào tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi trong tìm kiếm, cất bốc, hồi hương liệt sĩ quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào.

Đại tướng Phan Văn Giang và Đại tướng Đại tướng Chansamone Chanyalath ký Nghị định thư hợp tác quốc phòng song phương Việt Nam - Lào giai đoạn 2025 - 2029 và Kế hoạch hợp tác năm 2025 giữa Bộ Quốc phòng hai nước.

Kết thúc hội đàm, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng hai nước đã ký Nghị định thư hợp tác quốc phòng song phương Việt Nam - Lào giai đoạn 2025 - 2029 và Kế hoạch hợp tác năm 2025 giữa Bộ Quốc phòng hai nước.